Asertywność cz. II

3. Asertywność w teorii psychologii

Co oznacza być asertywnym? Osoba asertywna w świadomości społecznej odznacza się pewnością siebie, czasami jest apodyktyczna, stanowcza, walczy o swoje, nie boi się mówić, co myśli na dany temat, ma siłę przebicia, często działa z pozycji siły, jest zdolna do inicjatywy.

Na przestrzeni lat postrzeganie asertywności zmieniało się. Asertywność często mylono z agresywnością, bowiem przez długi czas oczekiwano zachowań prospołecznych, uczono skromności, posłuszeństwa wobec autorytetu.

Szczególnie rażące zdawały się zachowania asertywne kobiet, bowiem nie mieściły się w idealnym modelu kobiecości przez wieki kreowanym przez kulturę. Asertywne zachowania kobiet identycznie wyrażone jak u mężczyzn znacznie częściej identyfikowano jako agresję.

Jak asertywność definiowano w ujęciach psychologicznych? Rozumiano ją jako cechę osobowości, zdolność albo nabytą umiejętność.

Za inicjatora tematyki asertywności i asertywnego treningu uznaje się behawiorystę Andrewa Saltera, który w 1949 roku wydał pierwszą publikację na temat asertywności. Według niego, asertywność to uwarunkowana biologicznie cecha osobowości, która wiąże się ze zdolnością wyrażania emocji pozytywnych i negatywnych.

Asertywność to wskaźnik spontaniczności uczuć w wokalizacji, pantomimice, postawie ciała i ekspresji „Ja”. Natomiast zachowania nieasertywne wynikają z procesów hamowania swobodnego wyrażania uczuć.

3.1. Psychologowie o asertywności

Raymond Cattell uważał, że asertywność to cecha osobowości związana z typem temperamentu o nazwie „parmia”, która wyraża się w aktywności, śmiałości i odporności. Według tego psychologa, w miarę dorastania stajemy się coraz bardziej asertywni ze względu na stymulację otoczenia.

Wielu psychologów, np. Richard Lazarus czy Kurt Goldstein, twierdzili, że asertywność to zdolność. Zdolność do czego? Zdolność do wyrażania siebie, do bycia ekspresyjnym, do mówienia „nie”, do zdobywania przychylności audytorium, do organizowania konwersacji, do wyrażania własnej opinii w sytuacji braku akceptacji ze strony otoczenia, do nawiązywania interakcji społecznych, do samopotwierdzania.

Asertywność zatem stanowi potencjalną właściwość, częściowo wrodzony zadatek, a częściowo umiejętność wykształconą przez uczenie się.

Polski psycholog – Janusz Reykowski, obstawał przy twierdzeniu, że asertywność to jeden z typów egocentrycznej regulacji zachowań. Asertywność jako funkcja osobowości nie musi jednak z natury swojej mieć charakteru egocentrycznego, asertywność może sprzyjać także realizacji wartości pozaosobistych. Asertywność ujmowano także jako zespół cech funkcjonalnych.

• właściwości temperamentalne – aktywne nastawianie,
• struktura i funkcje osobowości – poczucie tożsamości, samoorientacja, samoświadomość, samoakceptacja, swoboda, ekspresja „Ja”,
• złożony zespół kompetencji komunikacyjnych.

Tak ukształtowana osoba asertywna czerpie swoją siłę i poczucie bezpieczeństwa z szacunku do samego siebie. Osoba asertywna prezentuje generalnie pozytywny stosunek do siebie, nie martwi się opinią innych i postępuje zgodnie ze swoimi przekonaniami, równocześnie dając prawo do indywidualnych przekonań innym osobom.

Koniec cz. II