Dzień dobry Droga Młodzieży,

Na ostatnich zajęciach utrwaliliśmy zagadnienia z zakresu temperamentu. Dziś poznamy  terminy i teorie równie istotny z punktu widzenia naszego funkcjonowania, czyli kilka słów o osobowości.

Czym jest osobowość? Mówi się, że to :

• Złożona całość myśli, emocji i zachowań, nadająca kierunek oraz wzorzec (spójność) życiu człowieka. Podobnie jak ciało, osobowość składa się zarówno ze struktur, jak i procesów, i odzwierciedla działanie tyleż natury (genów), co środowiska.
• Pojęcie osobowości obejmuje również czasowy aspekt funkcjonowania człowieka, osobowość zawiera bowiem wspomnienia przeszłości, reprezentacje mentalne teraźniejszości oraz wyobrażenia i oczekiwania co do przyszłości” (Pervin).
• Osobowość oznacza spójność myśli, uczuć i zachowań człowieka, ujawniającą się w różnych sytuacjach i podlegającą określonym zmianom na przestrzeni czasu (Oleś).

A jak tłumaczą tworzenie się osobowości różne podejścia psychologiczne?

• Podejście teorii cech definiuje osobowość jako strukturę cech (cecha jako skrótowy opis spójności zachowania)
• Podejście teorii uczenia się określa osobowość jako produkt uczenia się (historia wzmocnień, modelowanie)
• Podejście psychodynamiczne opisuje osobowość jako produkt przeszłych doświadczeń
• Podejście humanistyczne ujmuje osobowość jako systemem dążący do realizacji swego potencjału;
• Podejście poznawcze charakteryzuje osobowość w ramach systemu wiedzy (system poznawczy), stanowiący często „urządzenie do przetwarzania informacji”, w którym to obraz samego siebie jest centralnym składnikiem osobowości.

 

Poznajmy teraz PIĘCIOCZYNNIKOWY MODEL OSOBOWOŚCI  Costy, McCrae’a, który zakłada, że nasza osobowość  (podobnie jak temperament) składa się z kilku czynników.

• neurotyczność – skłonność do przeżywania negatywnych emocji (strach, gniew, poczucie winy) oraz stresu psychologicznego
• ekstrawersja-odnosi się do jakości i ilości interakcji społecznych; poziomu aktywności; skłonności do pozytywnych doświadczeń
• ugodowość-, to aspekty zaufania, altruizmu, ustępliwości, skromności,
• otwartość-tendencja do pozytywnego wartościowania doświadczeń, ciekawość poznawcza, tolerancja na nowości/zmiany.
• sumienność- stopień zorganizowania, wytrwałości i motywacji jednostki w aktywnościach ukierunkowanych na cel.

 

Podkreślić należy, że pewne czynniki osobowościowe sprzyjają zachowaniu dobrostanu psychofizycznego bądź wpływają/podnoszą ryzyko wystąpienia chorób.  W tym wypadku, w zakresie psychologii zdrowia definiuje się 4 typy osobowości : A B C i D.

Osobowość A charakteryzuje :

• działanie w ciągłym pośpiechu;
• dążenie do perfekcji życiowej;
• rozmyślanie o zaplanowanych działaniach;
• wysokie wymaganie względem siebie;
• nadmierna ambicja
• zamiłowanie do rywalizacji (współdziałanie traktowane jak wyzwanie)
• w relacjach charakterystyczna wrogość oraz agresja, co wiąże się z brakiem poprawnych relacji interpersonalnych oraz zachwianiem ich stabilności;
• negatywne emocje- poczucie winy podczas odpoczynku
• gestykulacja;
• szybki sposób mówienia;
• częste przerywanie rozmówcy;
• widoczne napięcie mięśniowe;
• trudność w podjęciu działań relaksacyjnych
• skłonność do zachowań autodestrukcyjnych

Na co zachoruje A? CHOROBY UKŁADU KRĄŻENIA

 

Osobowość  B charakteryzuje :

• Cierpliwość, nastawienie na współpracę, otwartość, radzenie sobie ze stresem; adaptacja się do zmian.
• OSOBOWOŚĆ TYPU B –ZDROWY TYP OSOBOWOŚCI

 

Osobowość C charakteryzuje:

• brak tendencji do agresywnych reakcji i zachowań
• umiejętność współpracy
• cierpliwość
• brak asertywności
• tłumienie negatywnych emocji (gniewu)
• uległość wobec autorytetów
• brak wiary we własne możliwości
• poczucie bezradności
• pesymizm życiowy
• mała aktywność społeczna
• niestabilność w związkach
• poświęcanie się dla innych
• głęboki altruizm
• skłonność do użalania się nad sobą
• długie chowanie urazy- trudność w wybaczaniu

Na co może zachorować osobowość typu C?

• Skłonność do chorób nowotworowych.
• Rozwojowi choroby sprzyja pesymistyczne nastawienie do życia, które może wpłynąć na załamanie zasobów odpornościowych;
• Pesymistyczne nastawienie wiązać się może z koncepcją wyuczonej bezradności (Seligman);
• Przejawiana depresyjność wpłynąć może na osłabienie układu immunologicznego, co sprzyja rozwojowi choroby.

TYP C – charakteryzuje niska świadomość przeżywanych emocji; niska świadomość doświadczanego stresu przy postawie altruistycznej stawiającej cudze potrzeby ponad własnymi.

 

Osobowość D charakteryzuje:

• Negatywna emocjonalność – silne przeżywanie nieprzyjemnych emocji : lęku, gniewu, wrogości
• Zahamowanie społeczne – unikanie zagrożenia jakie niosą ze sobą kontakty społeczne – tłumienie reakcji emocjonalnych w obawie przed dezaprobatą

Wyżej wymienione elementy przejawiają się w….

• Tendencja do zamartwiania się i odczuwania napięcia,
• Niskie poczucie bezpieczeństwa,
• Pesymistyczny sposób patrzenia na świat,
• Poczucie bycia nieszczęśliwym
• Tendencja do obwiniania się
• Nieśmiałość i słabe więzi z innymi
• Dyskomfort w obecności innych ludzi, zwłaszcza obcych,
• Dystans wobec innych i niska skłonność do dzielenia się emocjami, głównie z obawy przed dezaprobatą i odrzuceniem.

(Ogińska-Bulik )

Na co może zachorować typ D ?

• Skłonność do depresji
• Skłonność do chorób nowotworowych
• Skłonność do cukrzycy
• Skłonność do astmy
• Wzrost ryzyka wypalenia zawodowego!
• TYP D- świadomie powstrzymuje się od wyrażania emocji z obawy przed dezaprobatą, pełna świadomość doświadczanych stresorów przy postawie egocentrycznej nastawionej na realizację własnych potrzeb i celów, stałość działania, nie lubi zmian, unika ryzyka.

 

Na dziś tyle. Głębszą analizę różnych aspektów osobowości, także własnej 🙂 przeprowadzimy na zbliżających się zajęciach.

Pozdrawiam Z. Kołodziej